Eta Joxe Lazkanoren proposamena jarraituta Pili Garciak hartu du erreleboa. Joxek hurrengo gaia jarri zion “Emakumeak lan munduan: atzo eta gaur”, eta Pilik zera erantzun du:
Askotan esaten da, emakumeak 20. mendean hasi zuela bere ibilbidea lan munduan. Gure iraganeko andrak lanik egin gabe bizi zirela ulertaraziz.
Emakumeak seme-alaben eta aitona-amonen zainketa hartu du bere gain historian zehar. Lan munduan egoteko aukerarik gabe eta langileen oinarrizko eskubiderik gabe: ordutegirik gabe, jai egunik gabe, soldatarik gabe, gaixotzeko eskubiderik gabe… eta hori gutxi balitz jubilazio propiorik ere ez. Ondorioz, emakumea gizonaren menpekotasunean bizi izan da.
Alde horretatik Bergarako eta Eibarko emakumeak “pribilegiatuak” izan ziren. Ehungintza eta horren alboko fabrikak zabaldu baitziren bertan, lan-mundurako sarrera emakumeei erraztuz.
Hasiera batean gaizki ikusita zegoen ezkondutako emakumeak etxetik kanpo lanean aritzea, gizona behar-beste diru ekartzeko kapazitate falta adieraz zezakeelakoan edota beste gizonei lana kentzen ziotelakoan. Ausartenak eta behartsuenak bakarrik egin zuten salto lan mundura. Baina zabaltzen ari zen bide hori, arnasbide bihurtu zen emakume ororendako.
Lanak askeak izaten utzi zien. Lana bera baino, lan-munduan sartzeak lotuta zekarkien eskubideengatik.
Gaur egun, ibilbide luze baten ondoren, emakumearen integrazioa lan munduan erabatekoa dela esango nuke. Hala ere, hainbat esparrutan emakumeak laneratzeko errezeloak daude eta botereko lanpostuak gizonezkoen eskuetan jarraitzen dute. Estatistikak dioen bezala, soldaten arrakala oraindik handia da genero ikuspuntutik eta ez da erraza izango hori aldatzea, baina orain arte gure aurrekoak lortu izan dutena ikusita, ez izan zalantzarik, guk ere lortuko dugula.
Inork ez digu inoiz eskubiderik oparitu emakumeei eta horrek indartsu egin gaitu. Gure ama, haren ama eta haien aurrekoei esker gaude gauden tokian eta presente daukagun heinean etorkizun oparoagoa lagako diegu gure alabei.