Zarautz izan zan gu bixok elkar topatu ginen herrixa, Anartz. Zu, bi semiekin eta ni alabiakin, danok arai gainian, ondo pasatzen, euskaraz berbetan. Bertan emon zostazun Jardun Euskara Elkartiak martxan ipinittako proiektuaren berri eta nik ezin ezetz esan.
Euskarak kirolian zelako presentzia dauka? Irla bat ez da eta neska mutilek kalian erabiltzen daben hizkuntza, kirolian be erabiltzen dabe. Ehuneko portzentaje handi batian kirolarien artian egitten dabe berba entrenamentuetan nahiz konpetizioetan. Entrenatzailiarekin aldiz, denbora gutxiautan egitten dabe berba. Bereiztu dittugun bi komunikazio mota hauek (entrenatzaile-kirolari eta kirolari-kirolari) ahalik eta euskaldunagoak izatia topatu biharko dogu. Bergarako herrixan, hauen egoeria eta garapena Udaleko Euskara Zerbitzuak baloratzen dau urtero, orri batian erantzuten dabe kirolariek ea nolako komunikazio motak dauzken euren artian eta entrenatzailiekin. Bestalde, euskaraz funtzionatzeko ikastaruak ere eskaintzen dabe Bergarako kirol talde danei zuzenduta.
Gurian, LOKATZA Zen, zuzendaritza historikoki oso euskalduna izan dogu, euskara maitatzen daben pertsonez osatua eta euskaraz berba egitera bultzatu doguna. Gure artian euskaraz egitten dogu, baina gaztelania ere erabiltzen da noizbait. Uste dot, oraingokuak lehengokuak baino konpromisu txikixaua erakusten dogula. Biharbada, gaur egun gizartian dagoen izaera elebidunak, euskararekiko konpromisua jeistera eruaten dau eta berriketaldi berian euskaraz eta gaztelaniaz jarduten dogu batzuetan.
Aipatutako arazo horri nola aurre egin kirolari esker? Prestijiuak garrantzixa dauka eta hala etorri izan dia guregana adibidez Jagoba Arrasate edo Markel Irizar kirolariak, euskarak zelako presentzia daukan kirolian azaltzera. Ereduak ere eskaini bihar die eta hortxe sekulako lana eitten dau adibidez ETB telebista kataiak. Bertako kazetarixen esaldi eta esamolde asko eta asko badauzkagu barneratuta eta kirolari buruz berba egitteko erabiltzen dittugu. Eta nola ez, entrenatzaillien erabillera kirolariekin berebiziko garrantzixa hartzen dau.
Aurreko hau nahikua da ala beste aurrepausu bat emon biharra dago?
Hizkuntza mundua ezagutzeko modua da, bai jakintza maillan eta bai afekto maillan. Baina danekin berdin ezin da. Ama hizkuntza desberdinak dittuzten kirolarixak egotiaz gain, hizkuntzarekiko bakoitzak kalian bizi daben egoeria ere ez da berdina izaten. Horregaitik, kirolari danak ezin dira patroi berdinarekin tratatu baina bai oinarrizko jakintza eta elkar harreman batzuk eskaini. Entrenatzailien betebiharra hori izango litzake eta aipatutako oinarrizko eduki horiek identifikatzia eta transmititzia plangintza baten ondorioa litzateke.
Nola planteiatu guzti hau? Biharbada ideiaren bat hartu ahalko giñuke Antzuolako Elay enpresatik. Euskara Plana bertan behera lagatako enpresa dogu. Arrazoia? Planak bere frutuak emon dittuela eta gaur egun euskaraz lan egitten dabela ehuneko ehunian. Euren gizartia euskaldundu dabe eta metodologia egokixa aukeratuz posible dala erakutsi doskue.
Honen berri zuk oso ondo emon ahal doskuzu Kristina, Elay enpresak izandako prozesua oso ondo ezagutzen dozu eta. Gorabehera asko izan ditxuzue? Oztopo asko? Langilien konpromisua haundittu al da euskararekiko? Beste esparruek zuena kopiatzeko modua ikusten dozu?

Anartzek Uxueri erantzuten kataiari segida ematen dion idatzia:

Galdera edarra luzatu dostazu, Uxue. Neuk jakingo baneu zetan in doun kale! Ondo esan dozun moduan neu be asko kezkatzen nauen gaixa da umien euskeriana. Nik 3 eta 5 urteko bi txiki dauzkat etxian eta bixek euskera dauke ama hizkuntza. Txikixenak oindino ez dau euskeraz baino eitten baina haundixena hasi da gazteleraz poliki-poliki. Eskolan dozena bat inguru die klasian ta tartian badare euren gurasuek euskeraz ez dakixen hiruzpalau ume. Ba nahikua die hiruzpalau horren umiak (ama hizkuntza gaztelera daukenak) gainontzeko danak nahastu eta gazteleraz eitteko. Jakingo bazinu ze gogorra eitten jaten nere umia lagunekin gazteleraz ikustia! Nik ez daukat akorduan, baina 5 urtekin seguru nago euskaraz baino ez nebala eitten lagunekin. Aurrerao, nerabezaro garaixan, nausixau plantak ein asmoz edo gazteleraz hastia lagunartian edo nahiko normala izan da baina 5 urtekin joera hori ez dot sanua ikusten. Ta nun da Debagoienan, euskal eremu batian gainera. Arazua, baina ez da umiena, gurasuena baizik. Umiek gurasuei ikusittakua errepikau baino ez dabe eitten-eta. Eskola kanpuan umien esperuan egoten ganian imajinauko dozu zein izaten dan han entzuten dan hizkuntzia, ez? %90 erderaz jo ta fuego!
Urrin jun barik Zarauzko kasua jarriko neuke ispilu moduan. Sarritxan juten naiz bertara astebukaera edo oporrak pasatzera ta gustua emoten dau ikustiak hango umiek ze natural eitten daben euskaraz. Hikaz gainera! Kuadrila oso-osuak, neska zein mutil, umetxo edo gazte, danak barriketan euskara ederrian. A ze inbidixia. Edo bitxako bat, familixa dana hartu ta Zarautzera noia bizitzera edo hango euskera-ohitxurak gurera ekartzen asmau bihou. Zelan? Ez dakitx, baina seguru nago kirola izan leikiela ume eta gaztetxuenen artian euskeria sustatzeko moduetako bat. Askotan ikusten die entrenatzaile erdaldunak bai futbol, saskibaloi edo eskubaloi taldietan. Ume danak euskaldunak eta entrenatzailia aginduak gazteleraz emonez. Euskeria beste behin jokoz kanpo lagaz. Bergaran gaur egun ez dakitx arlo hori nola dagon ta zein egokixaua, Jon, zeu baino horren inguruan hausnartzeko. Umetatik sartuta zare Lokatzan Bergarako Ziklismo Eskolan ta gaur egun bertako lehendakarixa izaki, ze iritzi daukazu gai honen inguruan? Zeuek euskeria erabiltzen dozue umiekin? Entrenatzailiak topatzerakuan euskalduna izatia baldintzetako bat da? Euskeriak kirolian ze pisu dauka gaur egun Bergaran?
Errelebua emon dotzut, oin zeuri tokatzen jatzu tropeltxotik tiratzia!