Aitzol Gandiagak egindako galderei erantzunez, hemen Ander Bolibarren iritzi artikulu interesgarria:
Gaztetasunari tiraka heldu da Aitzol aisialdira, gazte aisialditik tiraka bertako euskara praktika eta egoera soziolinguistikora. Euskarazko aisialdia eta kultura nahasten ditugula, kulturatik bota dit kataia: Kultura, euskara eta Bergara. Hiru erpin izateko bokazioz jaiotako zirkunferentzia.
Biraka kulturaren adieretan galdu aurretik, herrian dugun kultur atmosfera euskararen betaurrekoetatik begiratzera mugatuko naiz. Termometroa piztera, eta kanpo behatzailerik existitzen ez denez, termostatoa ukitzera.
Nolakoa da euskararen ahotik begiratuta herriko kultur eskaintza eta kontsumoa?
Gazi-gozoa. Edo hobe esanda, zaporez gozoa, baina ahula, hauskorra, gutxiagotua. Diglosia kasuan ezin loaldirik izan, irabazitako eremuak etengabe lehiatu eta borrokatu behar dira. Euskararen botilak zuloa du, etengabeko jarioa behar du.
Herria herritarrok egiten dugu, herri mugimendu eta udalaren kultur eskaintzaren analisi soziolinguistiko bat egitean euskara garaile aterako bada ere, bergarar gehienen kultur ohiturak erdaldunak dira. Kanpora jotzen dugu: Gasteizera zinemara, irrati formuletara kotxean, telebista kate erdaldunetara afalostetan, taberna euskaldunetako pantailek goizero erdaraz oihukatzera, bertakoa eta sasoikoa erdaraz bultzatzera, internet zabalera (Bi adibide: Bergara Facebook taldea, bergararrak twitterren) egunerokoan…
Euskarak eguna irabazi du. Hezkuntza eta lan mundua. Oraindik eremu informala, gaua du irabazteko. Hartu dezagun adibide bezala Erramu Zapatua; Goiz eta eguerdian taberna guztietan “euskal” musika entzungo dugu, gauean ordea, hegemonikoa gaztelera izango da. Bihurria behar du gure hizkuntzak, xaxatzailea, moldagarria, likidoa… Mundura zein hizkuntzatan zabalduko garen erabakitzen dugu egunero, eta euskara zaharra, formala eta geldoa denaren ideia apurtu behar dugu. Askotan guk sortzen dugu zama. Euskara abangoardia da, euskal kultura osasuntsu dago, interesgarri, eta hori komunikatzen jakin behar dugu.
Joselu Anayak San Martinetan, San Martzialetako Unsain Anaiak, Bideberriko Laket, Kartzela Zaharreko Gozategi… arnasguneak dira, baina ez dira nahiko, une berean Irala kalea gaztelaniaz dantzan dabil. Euskara folklorearekin lotzen den uneoro plaza irabazten dugu, baina kalea galdu.
Zein da udalak antolatu duen euskarazko azken rock kontzertua? Musika euskalduna ezin da genero bat izan, euskaratik pentsatu eta euskaraz abesten den musika zabal, anitz eta orotarikoa behar du izan. Horrela irabaziko dugu gaua. Egun osoko hizkuntza bilakatu.
Kontsumo ohituretatik, Bergarako kultur sorkuntzara.
Ez da adierazlerik garrantzitsuena, baina begi-kolpe azkar batean herriko musikagintzaren egoera ikusteko, hemen azken bi hamarkadetan Bergaran izan ditugun ingelesezko izena duten musika taldeen zerrenda: Fly shit, Hardflip, Dark Code, Mahaster River, Petrol Bombs, FBA, Rotten Teenagers, Turboshit, The Elebators, Black Sheeps, Frenopatics, Fragile rock, Cool Panic, Fucking What, Dog Bite, Exit, Olimpic Darts, The Street 77, Folsom Four, Lord Witch, Supercools, Nobox… gehienak euskaldunak, asko euskaltzaleak eta euskarazko letra ederrekin, baina izenburuak kaleko hizkeraren adierazle dira.
Musikalak euskaraz sortzen ditugu, baita euskaraz pentsaturiko arte lan pila ere.
Eta zinema? Imajina, euskarazko zinemaren historian mugarri den “Aupa Etxebeste!” Bergaran grabatu zuen Asier Altuna herrikideak. Herri gutxik dute Amama bezalako euskarazko film ederraren sortzaile bat, eta herri gutxik ez dute zinema aretorik. Zinemarik gabeko herririk ez dago zineman, ezta hizkuntzarik gabeko kulturarik ere ez.
Egoerak harritu edo larritu beharrean, euskarazko kulturaren aldeko ekintzetara pasa behar gara. Zabalotegiko antzerkietara joan, Kartzela Zaharrera ezagutzen ez ditugun musika taldeak ikustera, Xaxau konpartsan parte hartu, herriko irrati libre euskaldunarekin bazkaldu, Kopla barik bertso eskola hauspotu, ipuin kontalariez gozatu, bergarosfera sare sozialetan partekatu, euskaraz irakurri, idatzi, abestu, Maitasun gutunen lehiaketan parte hartu, musikalez gozatu, euskarazko egunkaria duten tabernetan hartu kafea, ondo pasatu eta ondo pasatzen duzula komunikatu, zabaldu…
Garrantzitsuena, gure ingurukoak euskarazko kultur ohiturekin kutsatzea da; antzerkietara batera joan, film bat oparitu, liburuak utzi, musika entzunarazi… Gora Tttun Ttun Brigade!
Funtsean erronka euskararen mundua, munduaren euskara bilakatzeko errekaren zabalgune beharra da. Hezkuntza eta lan tresna izateaz gain, aisialdi edo bizi tresna izatera. Horretan lanean fin diharduten hamaika proiektu ditugu gertu, bertako batean, Gameerauntsia proiektuan dihardu Damian Madinabeitia bergararrak, eta berari nire galdera: Zergatik da garrantzitsua bideojokoak eta Gamer kultura euskaraz bizitzea?