Damianek ondo zekien Bittor Egunean Behin aplikazioarekin lanean ziharduela eta aurreko Kataian zenbait galdera egin zizkion honen inguruan. Bittorrek horrela erantzun dio:

Egunean Behin nondik nora sortu omen zen galdetu zidan bestean Damianek. Egia esan pentsatzekoa da, izan ere guk ere ez genuen espero horrenbesteko harrera ona izango zuenik.

Ez badakizue zertaz ari naizen, Egunean Behin euskarazko tribial motako joko bat da. Non honen mamia, egunean hamar galderako partida bakarra jokatzea den, beraz, erantzunak ondo aukeratzea oso garrantzitsua da, bestela lagunak irabaziko dizu. Bertan sailkapen orokor bat dago, non astero bi sari dauden, bata irabazleentzat eta bestea astean egunero jokatu dutenen arteko zozketa bidez. Taldeak ere sortu daitezke, eta bertan lagunak edo familiarekin jokatzeko aukera izan.

Nondik nora sortu den azaltzeko denboran atzera egin beharko dugu. Duela 4 urte, Tribual deituriko joko bat atera genuen. Bertan, nahi adina partida jokatu ahal ziren, baina handik gutxira aspergarria egiten zen zure buruarekin behin eta berriz partidak jokatzea.

Beraz, buruari buelta batzuk eman ostean proiektuaren freskotasunaren bila joan ginen, kultura eta ondo pasatzearen erlazioa bilatuz. Erabiltzaileen harrera ikusita, bide txukunetik doala dirudi.

Azken asteetan, ezin sinetsi gaude izan duen gorakadarekin, 36.000 lagun inguru egunero partida jokatzen. Horrek proiektuarekin bizirik mantentzeko indarra ematen digu. Hori gutxi izango balitz, erabiltzaile asko etengabe gauza berriak eskatzen ari dira, eta horri esker, hobetzeko aukera dugu, jokoa jokozaleen beharretara egokituz.

Esan bezala, erabiltzaileak dira jokoaren norabidea markatzen joan direnak. Hasieran, sailkapen orokorrean asko oinarritzen ginen, baina orain, taldeetan bizi asko dago eta orain hori hobetzeko ahaleginetan gabiltza. Azken asteetan komunitate txikiak hasi dira sortzen, adibidez Bergarako taldea (orain 113 parte hartzaile gara), baita Antzuolakoa, Eibarkoa, Lekeitiokoa, Baleikekoa eta ULMAkoa ere.

Honek euskarari dagokionez sortu dezakeen eragina izugarria da. Berri oso ona da egunero 36.000 euskaldun batzea eta tartetxo batez euskararekin kontaktuan jartzea.

Idazten diguten pertsonei aipamen berezia egiteko beharra sentitzen dut. Batzuk euskara ikasten ari direla esanez, hitz berriak ikasi eta hemengo kulturaz zerbait gehiago jakiteko aukera dutela. Beste batzuk ere kanpoan daudenak, erasmus edo lana dela. Adibidez, badira Txile, Polonia, Holanda, Ukraina, Islandia, Paraguai, Kolonbia, Thailandia, Israel, Austria edo Marokotik egunero jokatzen dutenak. Munduan zehar gabiltzan seinale.

Bakoitzak Egunean Behinekin duen harremana kontatzeak poztasun handia sortzen digu. Adibidez, bestean kontatu zigutena: Familia bat, ama, aita eta bi seme-alabak goizetan gosaltzen ari direla, denak batera eguneko partida jokatzen dute, eta ondoren, emaitzekin goizeko eztabaidatxoa sortzen da, istorio hori zoragarria iruditu zitzaigun. Beste batzuk bestalde, etxea partekatzen daudenen artean “fregaua” jokatzen dute. Badaude koadrilarekin, eskolako klasekoekin eta familiarekin sortzen diren pike sanoak.

Kultura eta euskara sustatzea da gure oinarria, baina ondo pasatzea helburu gisa izanik. Horrelako istorioak zoriontsu egiten gaituzte.

Bideari dagokionez, etengabe galdera mota berriak sortzea eta aplikazioa txukuntzen jardutea garrantzitsua dela uste dugu. Horrez gain, bigarren denboraldi honetarako, indar gehiena zuzenekoa presatzen inbertitu dugu. Orain dela hilabete batzuk iragarri genuen bezala, 2019ko Abenduaren 14an azpeitiako San Agustinen zuzeneko finala jokatuko dugu. Aste bakoitzeko lehenengo hamarrak zuzeneko finalean jokatzeko pasea irabaziko dute, eta noski, besteok ikustera joateko gonbidatuta gaude. Mekanika antzekoa da, baina kasu honetan 200 bat lagun aldi berean partida multzo bat jokatzen, galdera berdinekin, erabat parekatuta arituko dira.

Bukatzeko, izan duen harrera eskertzeko beharra daukat, publizitate gabe izandako zabalkuntzagatik, dena ahoz-ahokoa. Honezkero, probatu ez baduzu, jaistera eta probatzera gonbidatzen zaitut. Eta gustuko baduzu, egunean behin elkartuko gara, euskararekin tartetxo batez gozatzeko.

Azkenik, hurrengo Kataian jarraitzeko asmoz, Elvis Caino Bergarako musika kultur sustatzaileari galdera batzuk egitea gustatuko litzaidake.

Galderak hauek dira:

-Nola ikusten duzu Euskal musikaren/rock´n´rollaren momentuko panorama?

-Zer iruditzen zaizu gaur egungo taldeek ingelesez edo beste erderazko hizkuntza baten abesteko duten joera/moda?

Oraingoan Damian Madinabeitiak erantzun dio Monikaren galderari, jarraian bere hitzak:

Ia ze hizkuntzatan jolasten daben gaztiak galdetu dostan, Monika.

Egixa esan, 2017 eta 2018ko hainbat ikerketen arabera Espaiñiako Estatuan (1, 2), 6-24 urte arteko jokalari kopurua, 35-66 urte arteko jokalari kopuruaren oso antzerakua don (ez dittun joko berdiñak izango, ziurrenik). Orduan, ez jakiñat galderia gaztiendako bideratutakua izan biharko litzaken. Dana dala, gaztiek bideo-jokotan orokorrian eta gehixenbat gaztelaniaz jolasten jone. Batez be, ingelesez eta gazteleraz. Hala ta be, mundu mailan (eta jokuan arabera) bideojokutan gehixen erabili ohi dien hizkuntzak mandarin txinatarra, gaztelera, portugesa, errusiera, japoniera, alemana, koreera, frantsesa, italiera eta poloniera dittun. Baiña normalian jokuak garatzian kontuan izan ohi diren hizkuntzak ingelesa, japoniera, koreera, frantsesa, alemana eta gaztelera dittun.

Honek zerikusi zuzena jaukan euskaldunok jolasetan darabilguzen hizkuntzekin. Erabiltzailliek eskuragarri dittuen hizkuntzen artian ez don euskeria egoten. Youtuben daren bideojokuen inguruko bideuen portzentaia minimo bat besteik ez jaon euskaraz eta horrek zailtasun haundixa jakarn euskaldunak izan eta bideo-jokoetan jardun nahi daben gaztiengana iristeko.

Bideo-jokoak ez dittun gure artian urte askuan egon, baiña ezta beste inun be. Leku askotan, modu naturalago batian nahastu edo onartu jittune bideo-jolasak kultura eta egunerokotasunian. Nere ustia don, euskal gizartian arrotz sentidu dittugula bideo-jolasak, eta hein haundi batian ez ginuzelako geure hizkuntzan aurkitzen.

Baiña ez neuken esango bideo-jokua moda bat danik. Bere garaian instinto imaginariuak asetzeko garatu zittunan beste arte alorrak bezela (ipuin-kontalaritza, musikia, liburuak, zinia, etab.), bideo-jokoek gure alde humanua elikatzen jone.

Beti eduki jone fama txarra, eta azken boladan bogan daguan kontua don komunikabide askotan. Hau izan jeikenan euskal kulturan sartzeko izan zeban -eta daukan- traba haundixenetako bat. Baiña beste edozein arte modu bezela, gauza onak edo txarrak egitteko erabili leiken. Hor jaon koskia, ze bideo-joku esperimentatzen dogun; eta batez be: zela.

Bigarren galderiari helduaz, badaguala euskal komunitatia esango dostanat. Eta komunitate horren zati eder bat “Game Erauntsia” izeneko elkarte batian alkartu gaittun. Game Erauntsian bideo-jokoen eta euskeriaren arteko uztarketan sinisten jonau. Euskeria bultzatzen jonau eta bideo-jokoen esparruan euskerazko tituluen aukeria zabaldu, elkarbanatu eta irisgarri egittia don gure helburua. Hortarako, danerako jentia bildu gaittun eta bakoitzak gauza ezberdiñak egitten jittunau: bajaren programatzailliak, itzultzailliak, jokalarixak, youtuberrak eta beste edozertan lagunduko leukenik be bajaon.

Bideojokuek hainbat onura badakartela jiñone, bestiak beste: hizkuntzak ikasteko, musikia edo instrumentuetan trebatzeko, irudimena lantzeko, historia ikasteko, kooperaziñua eta kolaboraziñua lantzeko eta baitta be ofiziuekin zerikusixa dauzken ezagutzak hartzeko (hegazkin simulatzailliak, negozio kudeaketa…). Hala ba, noizbait saiakera bat egittera animatzen haut: Game Erauntsian web orrixan (gamerauntsia.eus) sartu eta “Jokoak” atalian “Euskarazko bideo-jokoak” orrixan ikusgarri jaren euskeraz jolastu leizken joko batzuk. Azken finian: “Txapela buruan… BAINA ibili hadi munduan!”

Kataia jarraitzeko, Bittor Poza bertatik bertara ezagutzen ez doten arren, bajakiñat Egunean Behin izeneko aplikaziñuakin zelabaitt lanian jarduten dabela. Horri helduta, hurrengo kataibegixa Bittorri luzatzen jotzanat.

Bittor, hik nahi bezela erantzun; edo hire modura kontaik. Baina galdera sortatxo bat egingo dostat nundik hasi izan deizun: nundik nora sortu zuan Egunean Behin?, daguaneko milioi bat erabiltzaile batu diela entzun najuan. Egixa al dok? Bergaran erabiltzen al dok aplikaziñua?, zer eragin eduki leikek honek euskeriai dagokixonian?

Gaurkoan, Monika Belastegi dugu Kataianeko hitzaren jabe, Udal Euskaltegiko Patxi, Marian eta Arantzazuk luzatutako kezka/galderei erantzuteko prest!

Udal euskaltegiko ikasleek egindako hausnarketari jarraipena emanez, hona hemen Monika Belastegi Goiena komunikazio taldeko kidearen iritzi artikulua.

Patxik, Marianek eta Arantzazuk ez bezala, etxean jaso dut nik euskara, ama hizkuntza dut.  Patxik, Marianek eta Arantzazuk ez bezala, ikasketak euskaraz egin ahal izan ditut, eta halaxe egin ditut. Zentzu horretan euren aldean nire bidea erraza izan da.

Lanean, Goiena Komunikazio Taldean, euskara da erabiltzen dugun hizkuntza eta Ibilbide profesionalean euskara ikasle eta euskaldunberri askorekin egotea tokatu zait. Eta egoera horietan beti pentsatu izan dut itzelezko meritua zuela nirekin une horretan euskaraz ari zen pertsona horrek. Izan ere, esateko zutena euskaraz esan ahal izateko, euskaraz komunikatu ahal izateko, esfortzu handia egiten ikusi ditut. Egia da beti ez dela izan erraza elkar erabat ulertzea, baina zer gutxiago une horietan enpatiaz eta pazientziaz jokatzea baino? Seguru hurrengoan hitzak errazago eta naturalago aterako direla.

Kazetariontzat hizkuntza ondo menperatzea ezinbestekoa da irakurle eta ikus-entzuleek gure mezua ondo uler dezaten. Bada, hori horrela izan dadin, eta badakigulako gure irakurle eta ikus-entzuleen artean euskara maila desberdinak daudela, hizkuntza ahalik eta errazen eta zuzenen erabiltzen saiatzen gara. Hala, aukera paregabea iruditzen zait euskara ikasten ari direnentzat Goienak eskaintzen dituen aukerak baliatzea – gure aldizkariak eta webgunea irakurtzea eta telebista ikustea–. Debagoieneko gertakariekin informatuta egoteaz batera, euskara ikasgeletatik kanpo, modu arin eta entretenigarrian jasotzeko beste bide bat da.

Are gehiago, zuek ere baduzue lekua gurean: bertara etorrira, gutun bidez, webgunean komentarioak idatzita… Pozik jasoko ditugu zuen iradokizunak. Beldurrak eta lotsak alde batera laga eta euskara gutxiago edo gehiago jakin, dakizuena dakizuela, erabili. Eta Goienako kazetariren batekin kalean topo eginez gero, lasai asko egin euskaraz!

Katearekin jarraitzeko, Damian Madinabeitiari (Game Erauntsia taldeko kideari) luzatzen diot ondorengo galdera: bideo jokoak horren modan dauden sasoi honetan, ze hizkuntzatan jokatzen dute gazteek? Ba al dago euskal komunitaterik?

Azkenekoz Nerea Alzelaik hartu zuen hitza, eta honek Bergarako Udal Euskaltegiko bere hiru ikasleri galdera hau luzatu zien: Zeintzuk dira euskaraz ikasitakoa erabiltzeko sumatzen dituzuen zailtasunak?. Jarraian Patxi, Marian eta Arantzazuk galderari erantzundakoa:

Sortutako galderak aukera paregabea ema dit Euskaltegian ikasitakoa erabili orduko sortzen zaizkidan arazoak zeintzuk diren azaldu ahal izateko. Horregatik, jarraian zailtasun horiek zeintzuk izan diren adierazten saiatuko naiz.

Nahiz eta orain berrogeita hamabi urte Bergaran jaio izan, sekula ez nuen euskara ikastea lortu. Nire haurtzaroan, gurasoek ez baitzekiten euskara, oso zaila zen ikastea, eta gero arrazoi batzuengatik edo besteengatik, inoiz ez nuen unea aurkitu ikasteko.

Beti izan dut euskara ez jakitearen arantza; horregatik, orain dela ia hiru urte Euskaltegian ikasten hasi nintzen. Oso pozik nago, gero eta euskara gehiago dakidalako. Baina kontziente naiz ikasitakoa erabiltzen ez badut Euskaltegitik kanpo, sekula ez dudala lortuko, eta momentu horretan, nahiz eta zailtasun ugari aurkitu ditudan ( beldurra, lotsa, eta abar), horrelakoak gainditzeko gai izango naiz. Baina konponbidea nire esku ez dagoen oztopo handi bat badago; nahiz eta nik euskara dakitenei euskaraz hitz egin, batzuek, ohituragatik, gaztelaniaz erantzuten didate.

Orain dela hogeita  hamar bat urte, Kortazar tabernako horma batean Joxean Artzeren oso esaldi ezaguna zegoen:

“Hizkuntza bat ez da galtzen ez dakitenek ikasten ez dutelako, dakitenek hitz egiten ez dutelako baizik”

Eta gaur, esaldi horretan pentsatzen dudanean, esan nahi duena ulertzen dut.

Horregatik, euskaraz dakitenei egin nahi diet galdera:

ZERGATIK EZ DUZUE EUSKARAZ BERBA EGITEN EUSKALDUN BERRIEKIN?

Patxi

II

Euskaltegian dabilen ikasleetariko bat naiz.

Esan behar dut nire garaian ez zegoela euskara ikasteko modurik, debekatuta zegoelako. Horren ondorioz, gure garaiko neska-mutil askok galdu genuen gure hizkuntza dena. Geroago sortu ziren ikastolak, eta mugimendu horrekin, berriro ere, errekuperatu genuen gure hizkuntzaren zati garrantzitsuenetariko bat.

Euskaltegiak ere lagungarriak dira euskalduntzeko momentuan, euren ekimenak erakusterakoan dauden erreminten bitartez; adibidez, hor daude, belarriprest, ahobizi, mintzapraktika, liburutegiak…

Euskara erabiltzen dugunok garrantzi handia ematen diogu euskara normalizatzeari eta herri euskaldun bat izatera iristeari.

Hau idazterakoan, aipatuko nuke sortu zaidan kezka bat: jendearentzat zer nahi duen esan euskalduntze hitzak. Nik ulertzen dudanez, gure egunerokotasunean normalki euskaraz hitz egin eta euskaraz bizi nahi du esan. Eta euskaltegien helburua hori dela esango nuke, gaizki ulertu ez badut.

Zoritxarrez, esango nuke nik  derrigortuta bezala  goazela ikastera; agintariek eta lanak agintzen dutelako, lan finko bat eskuratu nahi badugu titulu bat ateratzeko. Horregatik, euskara beste maila batean geratze zaigu.

Azken finean, euskararen erabilera gaurko eta biharko egunerokotasunera heltzea izan behar da helburua.

Nik ikasi dudan euskara erabiltzeko ez dut zailtasunik, baina batuera hitz egiteko, bai. Eta beste batzuengana iristerakoan, sumatzen dut euskaldun zaharrak berrientzat oztopo garela hitz egiterakoan. Hau da, taldeetan gaudenean, euskaldun zaharrak hitz egiterakoan, erdaldunak ez badu ulertzen, erdarara aldatzen dugu, eta hori eurendako oztopoak jartzea bezala da.

Marian

III

Astean lau egunez eta b orduz egunero, zintzo-zintzo joaten gara Euskaltegira, euskara ikastera eta hobetzera.

Han ikasitakoa geure ingurura zabaltzerakoan, badira zailtasunak gainditu behar ditugunak. Alde batetik, inguru erdalduna edukitzea; batzuek ez dakite, eta ezin eurekin euskaraz partekatu. Beste batetik, lan tresnak . Hauek, nire kasuan, gaztelaniaz daude, eta ez dut aukerarik euskara erabiltzeko, nahiz eta langile kopuru txiki batekin euskaraz jardun egunerokotasunean. Beste batzuetan, lotsa, beldurra,… Horiek ondo gestionatzen ikasi behar dugu, aurre egiteko;   hau gure esku dago.

Gure esku ez dagoena parean dugun euskal mintzaidearen pazientzia falta da. Sarritan gertatzen zaiguna, norberak poliki hitz egin edota ezin bukatu esaldia, ezin aurkitu aditz egokia eta momentu horretan, gure lagunak primeran “laguntzen” gaitu esaldia bukatzen edota aditza osatzen.

Horiek dira neure ikuspuntutik zailtasun handienak. Beste asko egongo dira, baina hauek gainditzen baditugu, pauso handia emango dugu aurrera. Has gaitezen, bada, lehenengo pausoa ematen, eta galde diezaiegun euskaldun zaharrei adibidez,  zer pauso emango luketen euskara ikasten ari garenoi bidea leuntzeko.

ZER PAUSO EMANGO ZENUKETE EUSKARA IKASTEN ARI GARENOI BIDEA LEUNTZEKO?

Arantzazu

Oraingoan Nerea Alzelaik hartu du lekukoa. Bergarako Udal Euskaltegiko irakaslea da, euskaltegiak euskarari egiten dizkion ekarpenei buruz hitz egiten du ikasleak erdigunean jarriz.

Euskaraldiaren testuinguruan entzun gabe neukan, eta gustatu egin zait hitza: ERABILALDIA. Edo, zehazkiago esateko,  kontzeptua bera, gustatu zait. Hitza, Euskaraldiaren jarraipen gisa, iradokitzen duenagatik: bertan parte hartu genuen Belarriprest eta Ahobiziok ekindako ibilbideak etenik ez duela, orduan piztutako ilusioarekin jarraitu dezakegula, ekimenaren lehen aldia bukatu arren…. Eta kontzeptua, nire ustez, era batera edo bestera euskalgintzan dihardugunon helburu nagusia adierazten duelako: euskara erabiltzea, euskara normalizatzea, euskaraz bizitzea; gure herria euskalduntzea, azken finean.

“Bota” didazun galderari dagokionez, gaiak ertz asko dituela esango nuke, baina saiatuko naiz labur adierazten. Alde batetik, euskaltegien sorreraren arrazoia edo funtsa  daukagu. Ni mundu honetara euskaltegiak sortu eta urte batzuetara iritsi nintzen arren, beti pentsatu izan dut helburu nagusia gure herria(k), herritarrak euskalduntzea edo horretarako baliabideak ematea dela. Izan ere, gure euskaltegiaren estatutuetan jasotakoaren arabera, “Bergarako barrutian Helduak Alfabetatzea eta Euskalduntzea da Fundazioaren (Udal Euskaltegia) helburua”. Nolanahi ere, beste alde batetik, euskalduntzetzat zer ulertzen dugun izan daiteke koxka. Zergatik esaten dudan hori? Bada, Euskaltegiak eta bertako langileok geure helburuak eta egitekoak oso argi izan eta egunerokoan gauzatzen saiatzen bagara ere, helburu instrumental delakoa—tituluak eskuratzea, alegia— gaina hartzen ari delako edota hartuta dagoelako. Eta, ikasleen helburu nagusia lanerako hizkuntza eskakizunen bat eskuratzea denean, edota gure jarduna horretara lerratu  nahi denean, begi bistakoa da, erabilera galtzaile ateratzen  dela.

Eta, azkenik, euskaltegiak ikasleen erabileraren duen egitekoari dagokionez, gure jardunaren hiru alderdi aipatuko nituzke:

• Abiapuntua: argi daukagu hizkuntza(k) erabiltzeko eta erabiliz ikasten direla.
• Bidea: euskara irakas-hizkuntza eta harreman-hizkuntza izan ohi da, ikasleak ikasi ahala eta ulertzen duen neurrian. Esan beharrik ere ez dago hizkuntzaren lau trebetasunen garapena, helburu ez ezik, eguneroko lanketaren funtsa ere badela.
• Helmuga: arestian esan bezala, helburu-hizkuntza izateko harreman-hizkuntza izanik, kanpoko errealitatea gurera ekartzen eta geu kanpoko errealitatera ahalik eta gehien irteten saiatzen gara gero eta nekezagoa egiten zaigun arren; besteak beste, kanpo ekintza edo ekintza osagarriak eginez, herriko beste taldeekin antolatu daitezkeen jardueren partaidetzan (Jardun,Berriketan, Liburutegia…).

Azken finean,  gure jardunean ohiko praktika da ikasi ahala erabiltzera bultzatzea, horretarako ahalik eta egoera eta aukera gehienak baliatzea, ikasleak horretara animatzea, inguruko aukerak ikusaraztea…. Baina nago kasu asko eta askotan ez dugula nahi genukeen neurrian lortzen. Eta asko dira pausu horiek ematea zailtzen duten ingurumari eta arrazoiak.

Horregatik, ikasleei eurei egin nahi diet galdera, ea baten batek erantzuten duen….

ZEINTZUK DIRA EUSKARAZ IKASITAKOA ERABILTZEKO SUMATZEN DITUZUEN  ZAILTASUNAK?

Oraingo honetan, Maitane Arizabaleta Astiazaranek hartu du lekukoa. Bergarako Berriketan egitasmoko koordinatzailea da eta Euskaraldiaren biharamunaz idatzi du.

Parte hartu al zenuen Euskaraldian?  Ziur baietz! Eta orain jauzi egiten jarraitzeko garaia da. Ez duzula saltoa eman oraindik? Ba garaiz zabiltza!  Berriketan taldeetan lagun artean euskaraz aritzeko aukera bikaina daukazu! Hasi eta segi 2019an euskara ingurukoekin euskara erabiltzen. Egin jauzi!!
Mintzapraktika egitasmoen helburua, besteak beste, erabilera sustatu eta euskara erabiltzeko aukerak eskaintzea da, euskaldunon arteko harremanak saretuz.

Dezente dira euskara praktikatu nahi dutenen motibazioak: ikasitako praktikan jartzea, galdutako ohitura berreskuratzea, euskarazko giroa eta jendea ezagutzea….

Euskalduntze bidean pertsona horren inguru hurbilak eta harreman informalek sekulako eragina dute pertsona hauek hiztun hobeak izan daitezen. Komunikazio informal hauetan lortzen baita hizkuntza bat hitz egiteko erraztasuna, segurtasuna eta ohitura finkatzea.

Honen harira, euskaraz hitz egiteko aukera guztiak aprobetxatu behar dira, hizkuntza bat ikasteko modurik onena praktikatzea baita. Akatsik gabe hitz egitea, denbora eta ariketa eskatzen duen prozesu naturala baita.

Baina euskararen normalizazioan euskararen erabilera ziurtatzea ez da bakarrik euskara praktikatzeko beharra denaren ardura, gizarte osoaren erantzukizuna baizik. Beraz guztioi dagokigu altxor hau zaindu eta ondorengoei transmititzea.

Laburtuz, etxetik kalera bi jauzitan salto egiteko aukera eskaintzen dute: etxeko bakardadetik taldeko girora lehendabizi eta, taldeko konplizitateaz, kaleko erabilerara gero, kalea euskaltegi bihurtuz…

Nerea, eta euskaltegiak zer paper jokatzen du kaleko erabileran jauzia ematerako orduan?

Euskaraldian buru-belarri lanean ibili den Amaia Arrayagok hartu du oraingoan lekukoa. Koordinazio lanetan ibili da 6 hilabetez  eta ekimenean bizi izandakoaz idatzi du Euskaraldia bukatu bezain pronto:

“2017ko abenduaren 3an entzun genuen askok lehengo aldiz Euskaraldia hitza, nork imajinatuko zuen horrek zekarrena. 2018ko maiatzean eskaini zidaten Bergarako Euskaraldiko dinamizatzailea izatea eta jakin gabe oso ondo non sartzen ari nintzen, baiezkoa eman nion batzordeari. Eta hor hasi zen nire -eta beste askoren- abentura. Ez naiz ni izan oso militante, ezta ere oso euskaltzale; baina inork ez dezala esan euskara maite ez dudala ezta ere kezkatzen ez nauela.

Ekainean hasi nintzen Bergarako Euskaraldiko batzordean nire burua kokatzen, bakoitzak bere ideiak botatzen zituen; hau, hori eta hura zegoen antolatzeko. Nik ez dut gezurrik esango, ez nintzen asko enteratzen. Ondoren, Bergarako Hamaikakoa osatu behar izan genuen, eta hor hasi nintzen Bergarako jendearekin hitz egiten, telefonoak eskatu, deitu edota zuzenean beraiengana jotzen. Osatu genuen hamaika egunetan Bergarakoon enbaxadoreak izango zirenen taldea; orain, horiek herriari aurkeztu behar genien. Eta horra hor jendaurrean nire lehenengo agerraldia. Irakasle izateko ikasketak bukatu berri nituen; eta esan dezaket jende aurrean hitz egitera ohituta nengoela. Baina ez oholtza (txikia bazen ere) baten gainean kalean hitz egitera.

Egunak aurrera egiten zuten heinean, geroz eta jende gehiagok zekien zer zen Euskaraldia, ahobizi eta belarriprest hitzak geroz eta ezagunagoak ziren askorentzat; eta beste horrenbestek txapa non jaso zezaketen galdetzen ziguten. Irailaren 20an hasi ginen batzuk izena ematen. Bergaran 1200 ahobizi eta 800 belarriprest espero genituen; eta hasierako erritmoa ikusita pozik ginen. Irailean Bergarako enpresa, kultur eta kirol elkarteekin eta komertzioekin jarri ginen harremanetan; eta sustatzaile izateko gonbita egin genien. Erantzun oso ona izan genuen: enpresa eta elkarte askok ordezkari bat izendatu zuten eta gurekin harremanetan jarri ziren, beraiek arduratu ziren ekimena beraien inguruan zabaltzeaz eta izen-ematea kudeatzeaz. Bergarako komertzioak berriz, prest azaldu ziren lanorduetan ere bi roletako bat jorratzeko. Mila-mila esker guzti horiei.

Azaroaren 23a geroz eta hurbilagoa  zegoen eta jendearen kezkak, usteak (eta uste-okerrak) eta galderak argitzeko aholku saioak prestatzen hasi ginen. Eta horiekin hasi zen nire ustez, Euskaraldiak ekarri duen politena: ilusioa eta gogoa. Saio horietara jendea entzutera etortzen zen, baina amaieran beraien iritziak partekatzen zituzten. Jende anitza ikusten zen pleno aretoko aulkietan jarrita, ezaguneko elkarrizketak oso baikorrak ziren, eta jendea oraindik izena ematera gerturatzen zen. Azaroaren azken asteetan, jendeak espero ez genuen abiaduran ematen zuen izena, eta azkar gainditu ziren gure aurreikuspenak. Gure urduritasuna hor hasi zen: jendeak ba ote daki ariketa zertan datzan? Eta bakoitzak bere konpromisoak zeintzuk diren? Eta txapak, nahikoak izango ditugu? Ai ama! Azaroaren 23a ate joka eta jendeak txapa jaso eta jaso.

Eibarren Bigarren Errepublika egun bat lehenago hasi zuten; eta Bergararrok Euskaraldia. Azaroaren 22a osteguna eta Santa Zezilia zela aprobetxatu genuen eta Ahobizi eta Belarriprest jaitsi genituen herrira Bitorianatxo izango balira bezala. Eta plaza beteta. Txapa janzte bateratua egin genuen eta askori Maddalen Arzallusek kantatu zuen “Hilabeteetan txapa entzun eta, azkenerako jantzi dugu txapa” pasatuko zitzaien burutik.

Hala ere, hamaika egun horietan ez nituen ikusi  nahi beste txapa… Zenbat txapa etxean ahaztuta, zenbat txapa txaketa azpian ezkutatuta, zenbat txapa aurreko eguneko txamarran lagata… Ui, eta zenbat ahobizi elkarren artean gazteleraz berbetan! Hala ere, bizipen eta anekdota positiboak entzutean hori poza; gutxi askorengan aldaketak eragin ditu Euskaraldiak, eta horrekin geratzen naiz ni.

“Baina Euskaraldia hamaika egunetan ez e, Euskaraldia urte osoan, beti!” esan didate askok. Txapa etxean utziko dugu, baina euskara agerian eramango dugula uste dut nik. Entrenamendu gogor bat egin dugu hamaika egun horietan, ez dezagun orain lasterketaz paso egin. Zoriondu nahi ditut ahobizi eta belarriprest guztiak; eta animatu nahi ditut aurten belarriprest izan direnei, horrela jarraitzeko, jendeak beraiei euskaraz egiten eskatzeko. Datorren urtean agian, ahobizi izango dira, entrenamendu gehiagorekin, praktika gehiagorekin, euskarazko mintzalagunak eginik; adibidez, “Berriketan” egitasmora gehituz. Eta horren inguruan Maitane Arizabaletak badu zer esan eta horregatik galdetzen diot, zergatik eta zertarako Berriketan?

Nire aldetik, eskerrik asko, Ahobizi; eta eskerrik asko, Belarriprest.”

Bruselatik, Bergarara bueltan etorri da Kataian oraingoan. Miren Azkarate Bergarako Udaleko itzultzailea da eta administrazioko kontuei buruz idatzi du:

“Kate honetako nire aurrekoa ere itzultzailea da (Mikel Igartua). Gure lana antzerakoa da, baina testuingurua ez da berdina.

Hura aritzen den moduko erakunde handietan, hizkuntza ugari daude tartean eta, beraz, itzultzaile eta interpretariak asko izango dira eta baita haien baliabideak ere.

Gurean, berriz, udal administrazioan, tarteko hizkuntzak bi izaten dira, norabide batean zein bestean, eta batez ere idatziz.

Baina azken finean helburua bera da: elkar ulertzea.

Oraindik gogoan dut nolako bi muxu paratu zizkidan lankide ohi batek aspaldi, orduko lantokian bilera bat itzuli niolako belarrira xuxurlatuta. Amaitutakoan, bi muxuokin biziki eskertu zidan dena ulertu ahal izatea. Nik oraindik Filologiatik Itzulpengintzarako jauzia egin gabe nuen eta agian hark transmititutako esker onak zerikusirik izango zuen nire geroko erabakian.

Eta harrezkero, gertuko administrazio honetan, aukera izaten dugu gauza bera sentitzeko. Zortea dugu!

Gurean, euskaraz egiten da lan, eta gaztelaniara itzultzen da beharrezkoa bada. Horrenbestez, euskararen zuzentasuna zaintzea eta itzultzea da gure lana. Niretzat, hizkuntzen eremu honetan lan egitea plazera da. Egunero bizitzen duzu pentsamenduaren eta hizkuntzaren arteko lotura;  gutxien pentsatzen duzunean erronka bat sortzen zaizu: nola adierazi edo itzuli [era egokian] esaldi bat, esamolde bat, hitz bat, testua irakurtzerakoan igartzen den konnotazio bat…

Askotan, baina, denboraren kontra ibili behar izaten dugu (Hau noizko? Atzorako!), eta perfekzioa albo batera laga behar. Oreka aurkitzea da zailena.”

Boisetik Brusela aldera jo du Kataiak oraingo honetan, Mikel Igartua Bergararra han dabil lanean eta bertan euskararekin duen loturari buruz hitz egin digu:

“Bi urte dira Bruselan bizi naizela, eta urte bat Europako Batzordean lan egiten dudala. Leku aproposa iruditzen zait kate hau euskarak Europar Batasunean betetzen duen lekuaz jarduteko; eskerrak, beraz, hitza emateagatik. Hasi aurretik, gogorarazi nahiko nuke Europar Batasunak hiru erakunde nagusi dituela: Europako Batzordea, Europako Parlamentua eta Kontseilu Europarra. Nik lehenengoan egiten dut lan.

Lanbidez itzultzaile eta interprete izanik, Europako
Batzordeko interpretazio zerbitzuan lan egiten hasteko aukera sortu zitzaidan 2017ko martxoan. Interpretazioa “ahozko itzulpena” da, ezinbestekoa Europako erakundeetan egunero antolatzen diren bilera eleaniztunetan parte-hartzaileek elkar ulertzeko.

Kasu gehienetan, aldibereko interpretazioa erabiltzen da, parte-hartzaileak hitz egiten duen heinean itzultzen du interpreteak, segundu gutxi batzuko atzerapenarekin. Lan zaila da, horregatik egiten dute beti binaka edo hirunaka lan interpreteek, 30 minutuko txandatan, ondo interpretatzeko kontzentrazio maila ezin baita mantendu 30 minutu baino gehiagoz. Gainera, ondo lan egiteko, interpreteek soinuz isolatutako kabinetan egiten dute lan, eta bileran erabiliko diren dokumentuak aurretik jaso behar dituzte.

Ezin dugu ahaztu 24 hizkuntza ofizial daudela Europar Batasunean, eta 24ak erabiltzeko eskubidea dute parte-hartzaileek (aurretik adostuta). Nire zerbitzuaren lana da bilerok antolatu eta interpretazioa koordinatzea. Nik oraingoz bulegoan egiten dut lan, eta ez interprete moduan; hirugarren atzerriko hizkuntza bat ulertu beharko nuke interprete lanetan ibiltzeko.

Euskara ez dago aipatutako 24 hizkuntza ofizial horien artean. Beraz, oro har, ezin da euskara erabili Batzordeko edo Parlamentuko bileretan. Bilera gutxi batzuetan, ordea, posible da, batez ere Eskualdeen Batzordean. Kasu horietan, hizlariek aurretik abisatu behar izaten dute, adibidez, euskaraz hitz egin nahi dutela. Hala, nire zerbitzuak euskara ulertzen duen interprete bat bidaliko du bilerara. Katalana eta galizierarekin berdina gertatzen da.

Pentsa, baina, bilera horietan euskaraz esandakoa ingelesera, frantsesera, alemanera eta polonierara itzuli behar dela. Nola? Ulertzekoa den moduan, ez da erraza euskara ulertzen duen interprete aleman bat aurkitzea, beraz, itzulpena hizkuntza batetik bestera zuzenean egitea ezinezkoa denean, relay delakoa erabiltzen da. Hau da, euskaraz esandakoa hizkuntza bakar batera itzuliko du euskaraz ulertzen duen interpreteak (beti gaztelaniara, esango nuke), eta gainontzeko interpreteek gaztelaniara egindako itzulpena erabiliko dute esandakoa beste hizkuntzetara eramateko. Bilera gutxi batzuetan, hortaz, norberak euskaraz hitz egin dezake, baina horrek ez du esan nahi besteek esandakoa euskaraz entzutea dagoenik; esate baterako, Lituaniako ordezkari batek esandakoa ez da inoiz euskarara itzuliko.

Ikusi hemen Europar Batasunean lan egiten duen interprete euskaldun bati egindako elkarrizketa (gaztelaniaz eta euskaraz).

Argi gelditu den moduan, nire zerbitzuak ez du testu idatziekin lan egiten. Horretarako, itzulpen zerbitzu bat du Europako Batzordeak.

Zoritxarrez, lanean ez dut euskaraz hitz egiteko aukerarik, eta kalean ere, nahiko gutxi. Familiarekin edo etxeko lagunekin bakarrik erabiltzen dut. Eusko Jaurlaritzak badu, hala ere, ordezkaritza iraunkor bat Bruselan. Haiekin harremana izan dudanean, euskara erabili ahal izan dut, noski. Bestalde, bada Bruselan Euskal Etxe bat ere (www.bruselako.be).”

Kataiari jarraipena emateko,  Bergara aldera itzuliko gara berriz, Miren Azkarate Bergarako Udaleko  itzultzaileari hitza emanez.

Urte berriarekin kataiak ere aire berriak hartu ditu eta horretarako zer hobetik atzerrira jotzea baino? Hona hemen Henar Chicok Boisetik idatzitakoa.

“Euskeraz mintzatzeak lotsa puntu bat eman izan dit, duela zortzi edo bederatzi urte arte behintzat. Berrogeita lau urte dekodala kontuan hartuta, denbora gehiegi dala iruditzen zait.

Gaur egun nagoen egoerara iristea ez da erreza izan. Nire gurasoek 16 urteekin utzi zuten Valladolid Euskal Herrira juteko. Nire aitite emakume euskaldun batekin ezkondu zan eta ama haiekin bizitzera jun zan Ortuellara. Aitak, amarengandik gertu egoteko, pisu bat alokatu zuen Eibarren eta horrela jarraitu zuten 24 urteekin ezkondu ziren arte. Orduan, Portugaletera mugitu ziren. Handik gutxira, Ortuellan erosi zuten gaur arte gure etxea izan dana.

Gurasoak Euskal Herrian jaioak ez izateagatik asko borrokatu dot. Euskal Herrian bizi nintzen urteak zailak izan ziren zegoen egoera politikoagatik. ETA  topera zebilen, eta gorroto handia ikusi neban Espainatik zetoztenentzako. Ni beti Bilbokoa nazela sentitu arren, lekuz kanpo sentitu nintzen askotan. Ortuellan bizitzeak ez zidan lagundu, oso herri erdalduna delako. Nahiz eta ikastolara jun, gazteleraz bizi nintzen. Euskara erabiltzeko ahalegin handia egin behar zan, eta txikia zarenean ez zara konturatzen zer garrantzitsua den zure herriaren hizkuntza mantentzea. Behintzat, niri horrela gertatu zitzaidan.

Unibertsitatean ingelesa ikasi neban. Karrera bukatzerakoan, Euskal Herrian ikasten ari zan Boiseko mutil batekin maitemindu nintzen eta Ameriketara etorri nintzen berarekin. Hogeita bi urte daramatzat etxetik kanpo, eta ez naz oraindik guztiz ohitu. Hala ere, ez nuke inoiz hona etortzeko hartu neban erabakia aldatuko. Ameriketan bizitzeak begiak irekitzen lagundu dit. Nire identitatea azkenean aurkitu dot eta konplexuak bazterrean uztea lortu dot. Batzuetan, distantzia jarri behar dozu dana garbiago ikusteko.

Boisen, euskal komunitatea handia eta indartsua da. Euskal Etxea dekogu, Euskal Museoa, euskal jatetxeak, eta Boiseko ikastola. Hor hasi zan euskararekin dekodan harremana hobetzen. Nire haurrak ikastolan matrikulatu nituen, baina konturatu nintzen haiek euskara ikasteko gogoa izateko, haien amatxuren ikasteko gogoa ikusi behar zutela.

Pixkanaka hasi nintzen. Ortuellako ikastolan ikasi neban euskara ia guztiz ahaztuta neukan. Zorionez, haurren irakasleak ez zuen amore eman eta ez zuen inoiz nirekin gazteleraz hitz egin. Nire kabuz ikasi neban hasieran, gero internet bitartez ikastaro bat egin neban. Boiseko unibertsitatean ere klase batzuk hartu nituen, eta poliki-poliki ezagutzen nuen euskaldun jendearekin hasi nintzen euskaraz berba egiten. Gogoratzen dot zenbat denbora behar neban esaldi pare bat idazteko, edo zer astiro hitz egiten neban. Baina bidean aurkitu ditudan lagunak zoragarriak izan dira. Denei eskertzen diet nirekin izan duten pazientzia.

Gaur egun, euskara egunero erabiltzen dot nahiz eta gehienetan textu mezuen bitartez izan, baina ba da zerbait. Duela hilabete batzuk Mintzanet-en izena eman neban, eta astean behin Sestao-ko lagun batekin euskaraz praktikatzen dot Skype bitartez. Euskaraz hitz egiten ezagutu dodan jendea ez nuke inoiz bestela ezagutuko, eta jendearekin batera, haien iritziak, eta ikuspuntuak. Harritzekoa da, Euskal Herria hain txikia izanez, zer ezberdinak diren jendearen bizipenak.

Oraindik ezin dot Boisetik jun, haurrak unibertsitatean hasi arte behintzat, baina nire desiorik handiena Euskal Herrian euskaraz bizitzea da. Hasi naz Lekeition salgai dauden etxeak begiratzen. Aurreztu behar dot!!”

Ikusi dezakegun bezala, atzerrian euskara ikasteko aukera izan du Henarrek. Kataiari jarraipena emateko, Belgika aldera joko dugu hurrengoan, izan ere, bertan lanean dabil Mikel Igartua Bergararra eta berak euskararekin duen harremanari buruz hitz egingo digu. Honako galdera hauek luzatzen dizkiogu berari: Zer nolako harremana duzu euskararekin? ba al dago euskal komunitaterik Belgikan?